middelbare zonnetijd 1.0
Algemene voorbeelden
De ware zonnetijd is de tijd, die door een zonnewijzer wordt aangegeven. Omdat de aarde in een ellips en niet in een cirkel om de zon draait, wijkt de ware zonnetijd af van de gemiddelde (middelbare) zonnetijd. Deze afwijking is de tijdsvereffening, die we doorgaans bij zonnewijzers vermeld zien staan.
Onze klokken lopen netjes regelmatig. Ze geven middelbare zonnetijd aan. Soms lopen ze wat vóór op de echte zon. Soms een beetje achter. Maar dat is niet zo erg. Nu duurt een uur tenminste altijd even lang. Je zou kunnen zeggen dat er een middelbare zon is, die altijd even snel beweegt. Die middelbare zon geeft de middelbare zonnetijd aan. Als hij in het zuiden staat, duurt het precies één middelbare zonnedag voordat hij opnieuw in het zuiden staat. Natuurlijk bestaat de middelbare zon niet echt! Het verschil tussen ware zonnetijd en middelbare zonnetijd heet tijdsvereffening. Die bedraagt nooit meer dan ongeveer 16 minuten. De middelbare zonnedag duurt even lang als het burgerlijk etmaal.
De ware zonnetijd is niet praktisch bruikbaar, omdat die om twee redenen ongelijkmatig verloopt. [...]. De zon legt niet elke dag dezelfde afstand af in rechte klimming. Als we corrigeren voor de hierboven beschreven gevolgen van de ellipsvorm van de aardbaan, beweegt de zon gelijkmatig over de ecliptica. Die vormt echter een hoek met de hemelequator (23.5°), waardoor de zon niet elke dag dezelfde afstand aflegt in rechte klimming. Nochtans is het de rechte klimming van de zon die bepaalt wanneer deze door de zuidelijke meridiaan trekt, en wanneer het dus middag is. Om voor deze effecten te corrigeren vervangen we de ware zon door een fictieve zon die zich eenparig langs de hemelevenaar voortbeweegt. Deze fictieve zon noemen we de middelbare zon. De middelbare zonnetijd is de tijd gedefinieerd door deze middelbare zon [...]. De tijdsvereffening is per definitie het verschil tussen de ware zonnetijd en de middelbare zonnetijd.
Tijdmeting vindt plaats in de vorm van: 1. zonnetijd. (ware en middelbare zonnetijd). Afgeleid van de zon boven de meridiaan. Omdat de aarde zich in scheefstand ook in een elliptische baan om de zon beweegt, is de ware zonnetijd door het jaar niet constant en kan de ware tijd afwijken -14 (februari) tot +16 minuten (november) van de middelbare zonnetijd [...]. 2. Standaardtijd [...]. 3. Sterrentijd [...]. 6. Politieke of historische tijd.
De middelbare zonnetijd is alleen afhankelijk van de geografische lengte van je positie op Aarde. Als je de Aarde rondreist win of verlies je 24 uur in 360°, dus 1 uur in 15° of 4 minuten per graad. Utrecht (de oude sterrenwacht Sonnenborgh) ligt bijvoorbeeld op 5° 07' 46.67" ofwel 5.12963° en het tijdsverschil met Greenwich (de geografische lengte is immers ook ten opzichte van Greenwich gemeten) is 5.12963° x 4 minuten/° = 20m31.1s later dan in Greenwich of 39m28.9s vroeger dan de Midden-Europese Tijd (MET) en 1u39m28.9s vroeger dan de zomertijd (MEZT).